نیای اقتصاد : بازار جدید جذب نقدینگی شکل گرفت. همزمان با مجوز ستاد تنظیم بازار و تایید سازمان حمایت از روز گذشته فاز اول پیش‌فروش لوازم خانگی آغاز شد. اجرای این طرح با هدف رفع نگرانی مصرفکنندگان و جبران کمبود کالا در بازار از یکسو و جذب نقدینگی برای بنگاه‌های تولیدی در دستور کار قرار گرفته است. بر این اساس طرح پیش‌فروش ۱۶۰ مدل محصول لوازم خانگی شامل یخچال، فریزر، ماشین لباسشویی، اجاق گاز، تلویزیون و تا سقف ۵۰ هزار دستگاه آغاز شد. این طرح به مدت محدودی اجرا خواهد شد؛ به‌نحوی‌که برای هر کالایی که سقف فروش پر شود، سایت بسته می‌شود و مصرفکنندگان می‌توانند برای مرحله بعدی، درخواست خود را ثبت کنند. با توجه به اینکه در مرحله اول همه مبلغ کالا از مشتری دریافت می‌شود و در زمان تحویل مابه‌التفاوت قیمتی دریافت نخواهد شد، پیش‌بینی استقبال بیشتر از این طرح محقق شد؛ به‌طوری‌که ظرفیت فروش با سررسید تحویل مهرماه با نرخ تخفیف یک درصد در اولین روز ثبت‌نام در ساعات اولیه تکمیل شد. البته با تکمیل ظرفیت تحویل مهر ماه، متقاضیان امکان انتخاب زمان دریافت کالا در فاصله زمانی ماه‌های آبان ۹۷ تا فروردین ۹۸ را دارند و از تخفیف‌های حداقل ۲ درصد تا حداکثر ۱۲ درصدی بهره‌مند خواهند شد.
طرح پیش‌فروش به لوازم خانگی نیز رسید. نوسان قیمت و اعمال ممنوعیت واردات برخی اقلام و لوازم خانگی در ماه‌های اخیر موجب شد تا این بازار معضلات جدیدی از جمله بایکوت فروش در بازار را تجربه کند؛ فرآیندی که با وجود عرضه از سوی واحدهای تولیدی، بنکداران دپوی کالا را در دستور کار قرار دادند تا علاوه بر افزایش چند میلیونی قیمت این نوع کالاها در بازار، سردرگمی خریداران را به همراه داشته باشد. چالش‌های پیش آمده در بازار موجب شد تا بنگاه‌های تولیدی این‌بار خود وارد میدان شوند و با اجرای طرح پیش‌فروش انواع لوازم خانگی دست دلالان را از بازار کوتاه کنند؛ روشی که با اجرایی کردن آن بازار در اختیار تولیدکننده داخلی قرار خواهد گرفت. برای اجرایی کردن این طرح روز گذشته یکی از شرکت‌های لوازم خانگی با اخذ مجوز از ستاد تنظیم بازار اقدام به راه‌اندازی درگاه اینترنتی به منظور پیش‌فروش تولیدات خود کرد و به این طریق توانست در ساعات ابتدایی پرونده فروش مهر ماه خود را ببندد، به‌طوری که ارزیابی‌های حکایت از آن دارد که در همان دقایق اولیه بیش از ۲ میلیون نفر از سایت این شرکت بازدید کردند که این امر اخلال در روند کار این سایت را به همراه داشت. طرح پیش گرفته شده از سوی این شرکت موجب شد تا براساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته و با همکاری اداره کل صنایع فلزی و لوازم خانگی وزارت صنعت، معدن و تجارت، آیین‌نامه جامعی برای مشارکت تمام شرکت‌های تولیدکننده در این طرح تدوین شود. به گفته حمیدرضا غزنوی، دبیر انجمن صنفی کارآفرینان ایران پس از تدوین طرح جامع و نهایی شدن آن، دولت نیز از این طرح حمایت خواهد کرد و شرکت‌های تولیدکننده در صورتی که تمایل به پیش‌فروش محصولات خود داشته باشند باید یک درگاه اینترنتی مستقل برای خود طراحی کنند که تحت نظارت هم باشد و به این طریق اقدام به پیش‌فروش محصولات خود کنند. دبیر انجمن صنفی کارآفرینان ایران درخصوص اینکه تدوین طرح جامع در چه مرحله‌ای قرار دارد، عنوان کرد: در حال تدوین آیین‌نامه هستیم و احتمالا هفته آینده نحوه و زمان اجرای طرح برای سایر محصولات لوازم خانگی اعلام خواهد شد.
به گفته غزنوی، در مصوبه ستاد تنظیم بازار اعلام شده که تولیدکنندگان در صورت توافق مقامات مسوول، می‌توانند از ظرفیت‌‌های اجرایی و تخصصی خود برای پیادهسازی هرگونه طرح در فضای مشابه و به شکل رقابتی استفاده کنند. ضمن اینکه با اعلام سازمان حمایت مصرفکنندگان و تولیدکنندگان مبنی بر تدوین، تصویب و ابلاغ ضوابط فروش اقساطی و پیش‌فروش کالا در هیات تعیین و تثبیت قیمت‌ها، عملا این امکان برای شرکت‌های توانمند برای عرضه کالا با قیمت مقطوع و با کمترین نوسان قیمت وجود دارد و شرکت‌ها بر اساس ارزش برند و جایگاهی که نزد مصرفکنندگان دارند، با اطلاع‌رسانی کامل از شرایط و ضوابط عرضه کالای تولیدی خود به شرط رعایت قیمت مندرج در سامانه ۱۲۴ اقدام کنند.
دبیر انجمن صنفی کارآفرینان ایران بر این نکته نیز تاکید کرد که این طرح از روز گذشته آغاز و به مدت محدودی ادامه دارد؛ به‌نحوی که برای هر کالایی که سقف فروش تکمیل شود، سایت بسته شده و مصرفکنندگان می‌توانند برای مرحله بعدی، درخواست خود را ثبت کنند. بر اساس این طرح، قیمت به‌صورت قطعی و با تخفیف نسبت به مدت زمان انتظار مشتری در تحویل کالا، مشمول تخفیف یک تا ۱۲درصدی می‌شود. اگر متقاضی خواستار تحویل در ماه اول باشد، مشمول دریافت یک درصد تخفیف خواهد شد. این طرح از سوی تولیدکنندگان به منظور رفع نگرانی درخصوص نوسان قیمت‌ها در بازار پیادهسازی می‌شود که بر اساس آن، فروش به‌صورت قطعی صورت خواهد پذیرفت. دبیر انجمن صنفی کارآفرینان ایران افزود: بر این اساس مردم با مراجعه به سایت و واریز وجه محصول خریداری شده، رنگ، مدل و شرایط زمانی تحویل را تعیین کرده و چنانچه تولیدکننده نتواند در موعد مقرر به تعهد خود عمل کند، مشمول جریمه خواهد بود.
یکی دیگر از مواردی که در این طرح پیش‌بینی شده عرضه محصول در نمایندگی‌ها از طریق درگاه‌های اینترنتی شرکت‌های تولیدکننده است؛ بر این اساس نمایندگی‌های رسمی در صورت مراجعه متقاضیان برای خرید باید درخواست آنها را در درگاه اینترنتی ثبت کرده و به این طریق حق‌العمل از شرکت تولیدکننده دریافت کنند. این روش در راستای کنترل عرضه کالا در بازار صورت می‌گیرد و به این طریق به ازای هر شماره ملی تنها امکان ثبت یک نوع از هر کالا وجود دارد و این امر موجب می‌شود تا کالا از طریق دلالان به بازار نرسد.
یکی دیگر از نکات مثبت این طرح برای خریداران آن است که با اجرای این طرح مصرف‌کننده مطمئن خواهد بود که هر کدام از لوازم خانگی که پیشخرید کرده، به قیمت روز ثبت‌نام تحویل خواهد گرفت، ضمن اینکه از تخفیف نیز برخوردار خواهد شد، یعنی اگر کالایی هم‌‌اکنون ۱۰ میلیون تومان است و مشتری آن را برای دریافت در ۵ ماه دیگر پیشخرید کرده است، کالای خود را با قیمت ۹ میلیون تومان تحویل می‌گیرد، این در حالی است که با توجه به نوسان قیمت ارز ممکن است این کالا در ۵ ماه آینده ۱۳ میلیون قیمت‌گذاری شده باشد. تزریق نقدینگی به بخش تولید را می‌توان یکی دیگر از نکات مثبت این طرح دانست؛ به‌طوری که تولیدکننده این امکان را دارد که قطعات مورد نیاز خود را پیشخرید کند تا به این طریق مشمول افزایش قیمت نشود.
روند ثبت نام
بررسی سکانس اول پیش‌فروش لوازم خانگی نشان دهنده آن است که برای اجرای این طرح فروش ۱۶۰ مدل محصول لوازم خانگی شامل یخچال و فریزر، لباسشویی و اجاق گاز در دو شیوه قیمت مقطوع و خرید با قیمت غیرقطعی و با سود مشارکت، در نظر گرفته شده است و متقاضیان می‌توانند براساس بودجه خود یکی از روش‌های مذکور را برای خرید کالای مورد تقاضا استفاده کنند. از سوی دیگر، در طرح پیش‌فروش این امکان برای خریدار فراهم شده است تا سبد کامل لوازم خانگی موردنیاز خود را تا فروردین ماه سال ۹۸ سفارش دهد؛ هرچند در همان ساعات ابتدایی فروش اولین ماه (مهر) بسته شد و متقاضیان برای سفارش باید سایر ماه‌ها را انتخاب کنند. براساس آنچه در سامانه این شرکت لوازم خانگی ثبت شده است ثبت‌نام‌کنندگان آبان ماه این امکان را دارند که از تخفیف ۲ درصدی استفاده کنند. تخفیف پیش‌بینی شده برای خریداران آذرماه نیز ۴ درصد خواهد بود و براساس ارزیابی صورت گرفته متقاضیان دریافت کالای خریداری شده در دی‌ماه می‌توانند از تخفیف ۶ درصد استفاده کنند.
تخفیف پیش‌بینی شده برای بهمن ماه نیز ۸ درصد خواهد بود و متقاضیان خرید در اسفندماه نیز می‌توانند از تخفیف ۱۰ درصدی استفاده کنند، اما خریداران لوازم خانگی در فروردین ماه سال آینده که آخرین ماه پیش‌فروش لوازم خانگی محسوب می‌شود می‌توانند از تخفیف ۱۲ درصدی بهره‌مند شوند. یکی دیگر از موارد، درج قیمت نهایی کالا با تخفیف در سامانه شرکت تولیدکننده است به‌طوری که متقاضی پس از انتخاب اینکه می‌خواهد در چه ماهی محصول خریداری شده خود را دریافت کند می‌تواند اقدام به ثبت کالای درخواستی خود، پرداخت وجه و خرید آن کند.
تحولات قیمتی
تحولات قیمتی در بازار لوازم خانگی نشان‌دهنده آن است که در چهار ماه گذشته بازار لوازم خانگی رشد ۱۲ درصدی قیمت را تجربه کرده است، استفاده از ارز نیمایی و افزایش قیمت مواد اولیه یکی از دلایل افزایش قیمت لوازم خانگی در بازار در مدت زمان مذکور محسوب می‌شود. مجوز افزایش قیمت به تولیدکنندگان تا اوایل سال جاری داده نشد؛ اما با افزایش نرخ ارز و مواد اولیه چانه‌زنی انجمن صنایع لوازم خانگی ایران با وزارت صنعت، معدن و تجارت برای آزادسازی قیمت لوازم خانگی آغاز شد و پس از چند ماه این انجمن اواخر شهریور ماه توانست با شروطی موافقت این وزارتخانه را برای آزادسازی قیمت دریافت کند. براساس تصمیم وزارت صنعت، تصمیم‌گیری بر تعیین قیمت کالا و خدمات بر عهده تولیدکنندگان بود و اعلام آن در سامانه ١٢٤ و با نظارت سازمان حمایت مصرفکنندگان و تولیدکنندگان خواهد بود.