دنیای اقتصاد: اولین مناظره 6 نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری دیروز با محوریت موضوع اجتماعی برگزار شد. در این مناظره نامزدها در دو بخش به بیان نظرات، دیدگاه‌ها و انتقادات خود پرداختند. مناظره دیروز در شرایطی آغاز شد که کاندیداهای انتخابات ریاست‌جمهوری ابتدا به‌طور غیر‌مستقیم سعی در انتقاد از عملکرد یکدیگر داشتند، اما هرچه مناظره جلوتر رفت، نامزدها دست از ملاحظه برداشتند و به نقد مستقیم و بی‌پروای یکدیگر پرداختند. نقطه پررنگ مناظره دیروز، چالش اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور و محمدباقر قالیباف، شهردار تهران بود. در این مناظره همچنین رد پای دو جریان فکری آشکارا به چشم می‌خورد، جریانی که تلاش داشت تا با پررنگ جلوه دادن نقش دولت در سیاست‌های اقتصادی و وعده افزایش رفاه دهک‌های کم‌برخوردار جامعه آرای آنان را به سبد خود اضافه کند و جریان دیگری که سعی می‌کرد در کنار ارائه برنامه‌های اقتصادی با مطرح کردن مطالبات غیر‌اقتصادی، نظر گروه‌های میانی جامعه، جوانان و نخبگان را جلب کند تا موقعیت‌اش در این گروه‌ها را تحکیم و ارتقا بخشد. تحلیلگران بر این باورند که تعیین برنده انتخابات دیروز اقدامی دشوار است؛ زیرا نامزدها در نخستین مناظره خود بیش از آنکه تلاش کنند آرای سرگردان را به سوی اردوگاه خود سرازیر کنند، سعی در تحکیم و تضمین آرای پایگاه اجتماعی خود داشتند.
نخستین مناظره نامزدهای دوازدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری روز گذشته با موضوع مسائل اجتماعی به مدت سه ساعت برگزار شد. 6 نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری، مصطفی میرسلیم، اسحاق جهانگیری، محمدباقر قالیباف، مصطفی هاشمی‌طبا، حسن روحانی و ابراهیم رئیسی از یک ساعت قبل از آغاز مناظره در محل برگزاری مناظرات در صدا و سیما حاضر شدند. ابتدا مصطفی میرسلیم و پس از آن به ترتیب اسحاق جهانگیری، ابراهیم رئیسی، مصطفی هاشمی‌طبا، محمدباقر قالیباف و حسن روحانی برای مناظره در صدا و سیما حضور یافتند و پس از آن جایگاه و شماره صندلی کاندیداها در محل مناظره با انجام قرعه‌کشی مشخص شد. براساس این قرعه‌کشی که به‌صورت زنده از شبکه یک سیما و با حضور جمعی از مسوولان صداوسیما و نمایندگان وزارت کشور برگزار شد، صندلی شماره 1 به هاشمی‌طبا، صندلی شماره 2 به حسن روحانی، صندلی شماره 3 به محمدباقر‌قالیباف، صندلی شماره 4 به اسحاق جهانگیری، صندلی شماره 5 به ابراهیم رئیسی و صندلی شماره 6 به مصطفی میرسلیم اختصاص پیدا کرد. اولین مناظره نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری، در شرایطی روز گذشته با محوریت مسائل اجتماعی برگزار شد که پیش از این قرار بود موضوع این برنامه مسائل اقتصادی باشد. اما براساس گزارش‌ها به‌دنبال برخی فشارها موضوع مناظره اول به فرهنگی و اجتماعی تغییر پیدا کرد. همچنین پیش از این قرار بود نخستین مناظره‌های انتخاباتی ساعت 16 برگزار شود که در پی تغییر موضوع، با نیم ساعت تاخیر برگزار شد. دومین و سومین مناظره کاندیداهای انتخابات ریاست‌جمهوری با موضوع مسائل سیاسی در تاریخ پانزدهم اردیبهشت و با موضوع اقتصادی در تاریخ ۲۲ اردیبهشت‌ماه برگزار خواهد شد. به هر ترتیب اولین مناظره نامزدهای انتخاباتی ساعت 16 و 30دقیقه روز گذشته با پخش سرود ملی و قرائت قرآن کریم آغاز شد.
حاشیه‌نشینی سوال اول:
از میان 6 کاندیدای دور دوازدهم انتخابات ریاست‌جمهوری سیدمصطفی میرسلیم به قید قرعه اولین کاندیدایی بود که پشت تریبون قرار گرفت تا به این سوال که چه برنامه‌ای برای کنترل حاشیه‌نشینی دارید، پاسخ دهد. مصطفی میرسلیم 4 دقیقه وقت داشت که به تشریح برنامه‌های خود در حوزه کنترل حاشیه‌نشینی بپردازد. به گزارش «ایسنا» سیدمصطفی میرسلیم در پاسخ به اولین سوال مناظره اجتماعی مبنی‌بر «طرح و برنامه چهار ساله برای مدیریت و ساماندهی حاشیه‌نشینی و جلوگیری از گسترش آن» اظهار کرد: مهم‌ترین سرمایه هر کشوری نیروی انسانی آن است. این نیرو باید متناسب با ظرفیت‌های زیستی تقسیم‌بندی شود و براساس آن نیروهای انسانی در امور مختلف کشور مشارکت کنند. وی ادامه داد: در کشور ما هر استانی متناسب با شرایط زیستی خود استعدادهایی دارد. که اگر به آن توجه شود می‌تواند به شکوفایی برسد. عدم توجه به این موضوع باعث شده که نیروهای انسانی از روستاها به شهرها و از شهرها به کلان شهرها روی بیاورند همین امر مشکلات متعدد فرهنگی اجتماعی اقتصادی و امنیتی را ایجاد می‌کند. این کاندیدای ریاست‌جمهوری افزود: چاره این است که دوباره به طرح آمایش سرزمین و توزیع متناسب ثروت و همچنین به‌کارگیری صحیح منابع آبی بازگردیم. عدم‌استفاده صحیح از منابع آبی باعث شده تا بسیاری از روستایی‌های ما به‌دلیل بی‌آبی روی به حاشیه‌نشینی بیاورند.
پاسخ نامزدها به میرسلیم
در پایان سخنان میرسلیم پنج کاندیدای حاضر هرکدام در 2 دقیقه به تحلیل نقطه‌نظرات میرسلیم در حوزه حاشیه‌نشینی پرداختند.
مصطفی هاشمی‌طبا پس از سخنان میرسلیم در زمینه آمایش سرزمینی اظهار کرد: باید مشکل آمایش سرزمینی، مسائل روستاییان و کمبود آب و دیگر مسائل زیست محیطی را که در حقیقت میراثی از گذشتگان است با اولویت‌بندی پیگیری کنیم که اگر چنین نباشد به این منجر می‌شود که مسائل گذشته کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد. وی افزود: واقعا سرزمین ما دچار بحران شدید زیست‌محیطی است و باید متوجه باشیم که اگر قرار باشد فقط به مسائل زیست محیطی توجه کنیم، مشکلات دیگری را در نظر نگرفته‌ایم. پس باید براساس اولویت‌ها عمل کنیم. حسن روحانی نیز درخصوص صحبت‌های مطرح شده توسط میرسلیم گفت: حاشیه‌نشینی یکی از معضلات مهم اجتماعی امروز نه‌تنها در ایران، بلکه در اکثر کشورها یا حتی همه کشورها است. وی ادامه داد: در حال حاضر کشوری را پیدا نمی‌کنیم که مساله حاشیه‌نشینی درآن نباشد و معمولا دور کلان‌شهرها حاشیه‌نشینی وجود دارد که ریشه آن به عوامل مختلفی همچون مساله بیکاری و عدم درآمد کافی برمی‌گردد. این نامزد انتخاباتی خاطرنشان کرد: فردی که در یک شهر دور یا روستا زندگی می‌کند و منابع درآمدی کافی ندارد، نهایتا مجبور است برای اشتغال مهاجرت کند و معمولا در شهرهای بزرگ شرایط اشتغال بهتر است که در پی آن فرد برای خواب و استراحت جایی را در حاشیه شهر پیدا می‌کند و پس از آن خانواده و دوستان خود را نیز به آن منطقه می‌آورد؛ بنابراین بیکاری موضوعی است که باعث می‌شود فرد به‌دلیل نداشتن شغل مناسب در موطن خود، به شهرهای بزرگ مهاجرت کند.
محمدباقر قالیباف نیز درخصوص اظهارات میرسلیم در رابطه با مساله حاشیه‌نشینی گفت: امروز حدود یازده میلیون نفر حاشیه‌نشین در حاشیه شهرها وجود دارد که این به‌دلیل فرصت‌های نابرابر اقتصادی و بحران‌های اقتصادی به‌وجود می‌آید که در کوتاه‌مدت و بلندمدت باید برنامه‌ای برای این مساله داشته باشیم. وی گفت: دولت باید برای این مساله برنامه‌ای داشته باشد. دولت در گذشته با پرداخت یارانه به این اقشارکمک کرده است؛ اما گلایه‌ای که اینها دارند این است که یارانه همپای افزایش تورم افزایش نمی‌یابد و بعد اینکه چرا یارانه بین اقشار به‌صورت مساوی تقسیم می‌شود؟ از سویی مردم می‌خواهند پرداخت یارانه موجب تورم نشود. از آقای میرسلیم می‌خواهم بپرسم که برنامه کوتاه‌مدت و دراز مدت شما برای حل این مساله چیست؟ اسحاق جهانگیری درخصوص اظهارات میرسلیم در ارتباط با مسائل حاشیه‌نشینی خاطرنشان کرد: حاشیه‌نشینی یکی از مهم‌ترین آسیب‌هایی است که در تمام کشور ما وجود دارد، باید به این افراد توجه کرد. حاشیه‌نشین‌ها ایرانی هستند و باید به معضلاتشان رسیدگی شود، مسائلشان باید دیده شود. وی ادامه داد: خوشبختانه در دولت یازدهم به این مساله توجه و برخوردهای خوبی برای ساماندهی این موضوع انجام شد. جهانگیری تصریح کرد: شورای بازآفرینی مناطق مسکونی موضوع حاشیه‌نشین‌ها را هم در بر گرفت. همچنین برنامه‌هایی برای سلامت آنها در نظر گرفته شد و مراکز بهداشت اطراف محل زندگیشان برپا شد. از سوی دیگر همه آنها بیمه شدند. وی افزود: جوانان آنها از تحصیل بازمانده بودند، دولت با برنامه‌هایی شرایط آنها را در نظر گرفت و حتی گروهی از آنها را که معلولیت داشتند، در این برنامه‌ها مورد توجه قرار داد. ابراهیم رئیسی نیز درواکنش به دیدگاه میرسلیم درباره حاشیه‌نشینی اظهار کرد: در مورد حاشیه‌نشینی مساله آمار اهمیت دارد. آمار یازده میلیون حاشیه‌نشین مربوط به سال 92 است. شاید امروز به شانزده میلیون نفر رسیده باشد. پس باید آمار دقیق در این زمینه مشخص شود.
جمع‌بندی سخنان
مصطفی میرسلیم در جمع‌بندی نظرات خود در مورد حاشیه‌نشینی گفت: در رابطه با این مساله اقدامات تکمیلی باید صورت بگیرد؛ چراکه دولت در طول 4 سال گذشته با وجود بودجه‌های هنگفت برای رسیدگی به این موضوع اقدامات کافی انجام نداده است. وی به راه‌حل‌هایی برای معضل حاشیه‌نشینی اشاره کرد و افزود: رسیدگی به افزایش سطح کشاورزی و تامین امکانات اولیه رفاهی از جمله این راه حل‌هاست.
کاهش فاصله طبقاتی سوال دوم
رشد عدالت و کاهش فاصله طبقاتی دومین سوال از نامزدهای انتخاباتی در مناظره روز گذشته بود. از میان شش کاندیدا، سید ابراهیم رئیسی به قید قرعه دومین کاندیدایی بود که پشت تریبون قرار گرفت تا به این سوال که چه برنامه و راهکاری برای رشد عدالت و کاهش فاصله طبقاتی دارید، پاسخ دهد. او در پاسخ به پرسش مذکور اظهار کرد: عدالت اجتماعی یکی از اهداف مهم جمهوری اسلامی ایران است و فاصله طبقاتی به هیچ عنوان زیبنده نیست. آنچه نگران‌کننده است این است که ضریب جینی نشان می‌دهد در سال‌های هدفمندی یارانه‌ها این فاصله طبق مرکز آمار کمتر شده است؛ اما در سال‌های اخیر بیشتر شده است یعنی از ۳۶ درصد به ۴۳ درصد رسیده و افزایش داشته است. رئیسی با بیان اینکه این فاصله طبقاتی باید مورد توجه مسوولان قرار بگیرد، ادامه داد: امروز توجه به طبقات پایین اولویت ماست و راهکار برون‌رفت ما از مشکلات ایجاب می‌کند که افزایش یارانه‌ها را برای طبقات پایین دو یا سه برابر در نظر داشته باشیم و همچنین به توانمندسازی تحت پوشش سازمان‌های حمایتی حتما توجه داشته باشیم و برنامه‌ای داشته باشیم که حداقل یک میلیون نفر از پوشش این سازمان‌ها توانمند شده و خارج شوند. او ادامه داد: ما حتما باید تسهیلاتی قائل شویم که درآمد طبقات پایین افزایش یابد و اختلاف طبقاتی کاهش یابد و همچنین نسبت به حوزه مالیات هم باید برنامه داشته باشیم و نسبت به مالیات گرفتن از حقوق‌بگیرانی با درآمد زیر 3 میلیون تومان تجدید نظر کنیم و در عین حال از افرادی که فرار مالیاتی دارند و مشهور به یقه سفیدها هستند نیز جلوگیری کنیم؛ چراکه زیبنده نظام ما نیست که از اقشار مختلف مالیات گرفته شوند، اما عده‌ای قانون را دور بزنند.
پاسخ به رئیسی
پس از پایان سخنان 4 دقیقه‌ای رئیسی، میرسلیم در فرصت ارائه نقد و نظرش در ارتباط با صحبت‌های رئیسی با طرح چند سوال اظهار کرد: سوال من این است که آیا اقداماتی که در طول برنامه پنجم توسعه انجام گرفته است، در جهت کاهش مشکلات اجتماعی بوده و به جای مطلوبی رسیده است یا خیر؟ وی ادامه داد: چگونگی روند تبعیض در جامعه را چطور می‌بینید؟ چکار می‌شود کرد که با چاره‌جویی تبعیض برداشته شود و بر عدالت اجتماعی بیفزاییم؟
میرسلیم خاطرنشان کرد: شما فکر می‌کنید که نوع سبک زندگی ما در حال حاضر به شکل مطلوبی است که بتواند برآورنده نیاز ما به عدالت اجتماعی باشد؟ اگرنه، چگونه می‌شود این سبک زندگی را در همین جهت تغییر داد؟ حسن روحانی با اشاره به مساله عدالت اجتماعی گفت: این مساله و کم کردن فاصله اقشار مختلف جامعه اهمیت فراوانی دارد و امروز باید تلاش کنیم تعادلی بین شرق و غرب کشور به‌وجود آید.وی ادامه داد: غرب کشور شرایط بهتری دارد؛ اما شرق کشور به علت کم‌آبی دچار وضعیت نامناسب‌تری است که این موضوع قابل‌توجه و مربوط به امنیت کشور است که دولت یازدهم در این راستا توجه ویژه‌ای به شرق کشور داشته و برای اولین بار گاز به زاهدان رسید و بندر چابهار نیز توسعه زیادی پیدا کرده است. این نامزد انتخاباتی با تاکید بر رسیدگی به اقشار مستضعف کشور، تصریح کرد: گفته شده که یارانه اقشار کم‌درآمد باید افزایش پیدا کند که لازم است در این راستا بگویم مستمری اعضای کمیته امداد نسبت به ابتدای دولت یازدهم سه برابر افزایش پیدا کرده است. در عین حال برای همه خانواده‌هایی که دو معلول داشتند خانه ساخته شده و ساخت خانه برای دارندگان یک معلول در خانواده نیز در حال انجام است. روحانی تاکید کرد که رانت‌ها باید از بین برود و با فساد اجتماعی مبارزه شود.
پاسخ رئیسی به نامزدها
رئیسی در پاسخ به اظهارات سایر کاندیداها درباره موضوعاتی که وی در زمینه عدالت اجتماعی مطرح کرد، گفت: آنچه ما شاهدش هستیم این است که برنامه پنجم اجرا شده اما جوانان تحصیلکرده ما بیکار هستند و واحدهای تولیدی و کارخانه‌هایی نیز تعطیل شده است. ما شاهد مشکلات اقتصادی هستیم که بر کسی پوشیده نیست و زندگی محرومان در برخی از روستاهای کشور که خودم به آنها سرکشی کرده‌ام با ۴۵ هزار تومان یارانه و مقداری کمک از بهزیستی و کمیته امداد می‌گذرد. آیا با این میزان درآمد می‌توان زندگی کرد؟ وی افزود: حتما باید این شرایط تغییر کند و تا ما در وضعیت افراد تغییری ایجاد نکنیم فاصله طبقاتی همچنان زیاد خواهد بود. ما همچنین باید نسبت به رانت‌ها که به قول وزیر رفاه ۵۰ درصد از مردم نیز از آن استفاده نکرده‌اند و ۵۰ درصد دیگر وام گرفته‌اند، اما از آن میان تنها پنج درصد وام‌های کلان گرفته‌اند هم رسیدگی بکنیم. کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری با تاکید بر اینکه چرا باید عده‌ای پول‌های کلان در دستشان باشد و کارگاه‌های تولیدی در کشور مشکل نقدینگی داشته باشند، اظهار کرد: آنچه در کشور اتفاق افتاده عبارت از فاصله طبقاتی بیشتر است و من فکر نمی‌کنم هیچ کدام از کاندیداهای انتخاباتی و مردم منکر این حقیقت باشند، اما سوال این است که چه کنیم تا این میزان از فاصله طبقاتی کاهش پیدا کند. رئیسی ادامه داد: برای پاسخ به این پرسش دو راهکار وجود دارد. عده‌ای می‌گویند ما به سرمایه‌گذاران و افراد خاصی امکانات بدهیم و فقرا را هم به حساب نیاوریم تا محرومان از قبل سرمایه‌داران به نان و نوایی برسند؛ اما دیدگاه دیگر نیز می‌گوید از سرمایه‌گذاری‌ها حمایت کنیم و در عین حال فقرا را هم در نظر داشته باشیم و حق آنها را به آنان پرداخت کنیم؛ بنابراین برنامه‌ریزی‌های ما باید به شکلی باشد که فاصله طبقاتی کمتر و کمتر شود و این اتفاق باید در عمل و در میدان بیفتد تا جلوی بسیاری از رانت‌خواری‌ها را بگیرد. تولیت آستان قدس رضوی همچنین با تاکید بر اینکه برنامه‌ریزی دولت باید به سمتی برود که فاصله طبقاتی را از وضعیت فعلی خارج کند، اظهار کرد: این فاصله طبقاتی هیچ سنخیتی با نظام ما ندارد و دولت باید با دادن تسهیلات به محرومان کارها را پیگیری کند و نیز به این نکته توجه داشته باشد که ما حق مردم را به آنها می‌دهیم نه چیز دیگری.
حل مشکل مسکن
سوال سوم مناظره در مورد حل مشکل مسکن برای جوان‌ها بود که مصطفی هاشمی‌طبا از میان 6کاندیدای دور دوازدهم انتخابات ریاست‌جمهوری به قید قرعه به‌عنوان سومین کاندیدا پشت تریبون قرار گرفت تا به این سوال پاسخ دهد. به گزارش «ایسنا» مصطفی هاشمی‌طبا در پاسخ به سومین سوال مناظره اجتماعی مبنی‌بر اینکه مشکل مسکن ناشی از چه مولفه‌هایی است و چه برنامه‌ای برای حل مشکل مسکن خصوصا برای زوج‌های جوان دارید، اظهار کرد: حرکت در کشور باید برای حل علت‌هایی باشد که باعث بروز مشکلات برای اقشار مختلف جامعه است و همه حرف‌هایی که زده شده تاکنون این بوده که دولت آن کار را بکند یا این کار را نکند، درحالیکه دولت کارهای زیادی انجام داده است. وی ادامه داد: بدون اینکه نتوانیم درآمد ملی را افزایش دهیم امکان حل این مشکلات وجود ندارد و طبیعتا حل مشکل مسکن نیز از طریق پرداخت وام صورت می‌گیرد که در بخشی از شهرک‌های اطراف تهران یا شهرهای دیگر این مسکن‌ها به این منظور ساخته شده است. او تاکید کرد: موضوع این است که از مسکن مهم‌تر مساله کار و اشتغال است. هاشمی‌طبا یادآور شد: افراد و به‌خصوص جوانان با اشتغال می‌توانند سایر مسائل و مشکلات را نیز حل کنند و با حجم وامی که در بانک‌ها مصوب شده حداقل در اطراف شهرهای بزرگ امکان خریداری خانه وجود دارد و این خانه‌ها با قیمت حدودا متری 5/ 1 میلیون تومان وجود دارد و به‌نظر من اگر مساله بیکاری حل شود و تحصیلکردگان به کار مبادرت داشته باشند مساله مسکن نیز قابل حل است؛ چراکه به هر حال حجم هر چیز در کشور محدود است. پس از پایان سخنان‌هاشمی‌طبا پنج کاندیدای دیگر در 2دقیقه به تحلیل نظرات وی پرداختند.
پاسخ به‌هاشمی‌طبا
حسن روحانی در فرصت بیان نظراتش در ارتباط با اظهارات‌هاشمی‌طبا با اشاره به وضعیت مساله مسکن در کشور اظهار کرد: برنامه‌های مختلفی در دولت‌های گذشته برای مسکن انجام شده است، دولت گذشته نیز سرمایه‌گذاری‌ای به‌عنوان مسکن مهر در این بخش انجام داده بود. وی ادامه داد: با تمام مشکلاتی که این طرح داشت، دولت یازدهم خود را موظف دید تا این طرح را تکمیل کند و به‌زودی این طرح به اتمام می‌رسد. حسن روحانی خاطرنشان کرد: ما باید به مردم کمک کنیم تا خودشان مسکن خودشان را انتخاب کنند یا برای تهیه و خرید مسکن مورد نیازشان اقدام کنند از همین رو وام لازم در اختیار مسکن اولی‌ها قرار می‌گیرد. وی همچنین گفت: مساله بعدی این است که در زمینه مسکن باید به بافت‌های فرسوده هم توجه کنیم. در زمانی که بافت‌های فرسوده به خانه‌های نو برای چندین خانوار تبدیل می‌شود این طرح می‌تواند تحول خوبی ایجاد کند. روحانی همچنین گفت: برنامه‌های خوبی برای جوان‌ها به‌ویژه زوج‌های جوان در نظر گرفته شده است، در حال حاضر دو وام 10 میلیونی به زوج‌ها برای تهیه اسباب زندگی ارائه می‌شود. محمد باقر قالیباف نیز درخصوص بحث مسکن اظهار کرد: در حوزه مسائل اجتماعی برمی گردیم به این قضیه که تنها 4درصد افراد در جامعه ما از همه چیز برخوردارند که در مسکن نیز همین صادق است. ما بیش از سه میلیون مسکن در کشور داریم که خالی است. اینها متعلق به چه کسانی است؟ اینها متعلق به همان 4 درصد است که یک ویلا در شمال و یک ویلا در شمال شهر و… دارند. وی افزود: برنامه‌ای بوده است که دولت بافت‌های فرسوده را احیا کند. الان هشت سال از این قضیه می‌گذرد؛ اما پیشرفت آن تنها هشت درصد است و در شهر تهران نیز شهرداری اقدام به احیای بافت‌های فرسوده در حد توان خود کرده است. وی ادامه داد: ما امروز همچنین نباید بگذاریم که دوباره وام‌های کلان به افراد خاص داده شود. وام‌های کلان که در این مدت پرداخت شده است، باید مشخص شود که به چه کسانی پرداخت شده است. آن هم درحالیکه بسیاری از زوجین هنوز به‌دنبال گرفتن وام ازداوج خود هستند.
مشکل ازدواج جوانان؛ سوال چهارم
سوال چهارم مناظره درباره مشکل ازدواج جوانان بود که حسن روحانی به قید قرعه به‌عنوان چهارمین کاندیدا برای پاسخ به این سوال پشت تریبون قرار گرفت. به گزارش «ایسنا» حسن روحانی در پاسخ به این سوال اظهار کرد: امروز مشکلاتی در زمینه ازدواج جوانان وجود دارد. اولین مشکل نبود اشتغال است. به‌طور کلی برای حل این مشکل و مشکلات شبیه به آن باید در جامعه امید به آینده ایجاد شود.
وی ادامه داد: اولین اقدامی که در جامعه باید ایجاد شود تا مشکلات اجتماعی ما حل شود از جمله مشکلات اشتغال و ازدواج جوانان، ایجاد امید نسبت به آینده است. روحانی با بیان اینکه تا زمانی که جامعه نسبت به آینده‌اش نگران باشد و هر مشکلی این آینده را تحت‌الشعاع قرار دهد مسلما فضای خوبی برای جوانان به وجود نمی‌آید، گفت: تا زمانی که جامعه نسبت به آینده خود نگران باشد و هر روز یک تهدید و حصر جدیدی را شاهد باشیم نشاطی باقی نمی‌ماند و وقتی هر روز یک محدودیت غیر از آنچه قانون گفته برای جوانان به وجود بیاید، مسلما در آینده زندگی آنها تاثیر می‌گذارد. وی با تاکید بر اینکه باید امیدواری جامعه را حفظ کنیم، اظهار کرد: ما در طول ده سال 83 تا سال 93 شاهد جمعیت شش میلیون و 600 هزار نفری بودیم که آماده ورود به بازار کار بود اما از میان آنان تنها 600 هزار نفر شغل پیدا کردند و این در حالی بود که در آن دوران درآمد ارزی خوبی داشتیم و می‌توانستیم همه کسانی را که در دهه شصت متولد شده بودند، به ازدواج و اشتغال برسانیم، اما آنان را رها کردیم و دیدیم که آنان با چه مشکلاتی مواجه شوند.
این کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری با بیان اینکه امروز امید در جامعه افزایش پیدا کرده و مردم نسبت به آینده وزندگی خود امیدوار هستند، گفت: یکی از موارد مهم در زمینه اشتغال که اساس آن است بهبود شرایط کسب‌و‌کار است که در سال‌های اخیر این وضعیت بهتر شده و رتبه ما در سطح جهانی از 152 به 120 ارتقا یافته است و همچنین اعتمادی در جامعه به‌وجود آمده تا سرمایه‌گذاری‌هایی انجام شود. روحانی تاکید کرد: در جامعه امروز ما مردم به فضای مجازی دست پیدا کرده‌اند که اگر دولت یازدهم نبود این دسترسی‌ها ایجاد نمی‌شد یا محدود می‌شد و امروز از طریق همین وضعیت است که دوستان ما از این فضا برای تبلیغات انتخاباتی خود استفاده می‌کنند.
جدل قالیباف با روحانی و جهانگیری
در این زمان قالیباف در پاسخ به روحانی گفت: مشکل جدی امروز ما در بحث ازدواج، اشتغال است؛ جنابعالی قول 4 میلیون شغل دادید که روحانی پاسخ داد: هیچ‌وقت نگفته‌ام 4 میلیون شغل ایجاد می‌کنم. ببخشید آقای قالیباف یک سایت گمنامی یک آماری می‌دهد شما استفاده می‌کنید. حالا می‌خواهید ادامه بدهید بفرمایید. به گزارش جماران، سپس قالیباف گفت: صبر داشته باشید و اجازه بدهید به من… واقعا امروز در جامعه ما بنا به آمار خود دولت افسردگی چقدر شده؟ مردم عزیز شما در زندگی خود احساس رونق کسب‌و‌کار دارید؟ ظاهرا آقای روحانی به من اجازه صحبت نمی‌دهد. مشکل ما سرمایه نیست. در این زمان جهانگیری گفت: چه کسانی به سفارت عربستان حمله کردند. وی ادامه‌داد: 700 هزار شیعه عربستانی را که می‌توانست برای گردشگری ایران مفید باشد، از دست دادیم. جهانگیری ادامه داد: بله آقای قالیباف ما نمی‌توانیم به سفارت حمله کنیم. حمله‌کنندگان به سفارت عربستان الان در کدام ستاد کاندیدا حضور دارند؟ کدام کاندیدا از آنها حمایت می‌کند؟ سپس روحانی در پاسخ به این سخنان گفت: اینجا نیامده‌ایم برای رای جمع کردن، هدف توضیح برنامه‌هاست. مردم می‌خواهند بین نامزدها یک نفر را انتخاب کنند. اینکه از هر جایی و از هر سایتی و از هر کلامی، درست یا نادرست، دروغ یا راست، برای اینکه به رقیب‌مان لطمه بزنیم، کار صحیحی نیست. کسانی که در این راه می‌آیند برای خدمت می‌آیند؛ بنابراین اگر نقل‌قولی می‌خواهیم بکنیم یا نسبتی بدهیم، باید صحیح باشد. هاشمی‌طبا نیز در پاسخ به روحانی گفت: نباید همه کارها را به گردن دولت بیندازیم، اینکه دولت بتواند مسائل ازدواج جوانان را حل کند، خوش‌بینی است. شرایط سازش با هم در جامعه ما فراهم نیست.
کاهش بوروکراسی، سوال پنجم
سوال پنجم از کاندایدها مربوط به کاهش بوروکراسی و افرایش کارآمدی دستگاه‌های اجرایی بود که اسحاق جهانگیری به قید قرعه برای پاسخ به آن پشت تریبون قرار گرفت. به گزارش «ایسنا» اسحاق جهانگیری نیز گفت: متاسفم که باید بگویم ما پایش‌هایی را در سطح ملی و استانی انجام داده‌ایم که در آن بیشترین عدم رضایت‌مندی مردم به ترتیب از شهرداری و دستگاه قضایی بوده است. وی افزود: در این دولت نگاه، فهم و رویکرد دولت نسبت به مسائل اجتماعی از حالت امنیتی، خشن و قضایی به نگاه علمی و اخلاقی تغییر پیدا کرد. ما نباید با فریب و دروغ با مردم سخن بگوییم و باید بدانیم که باطل السحر دروغ، شفافیت است. پایان سخنان جهانگیری پنج کاندیدای حاضر هر کدام در 2 دقیقه به تحلیل نظرات جهانگیری پرداختند.
پاسخ به جهانگیری
به گزارش «ایسنا» در ادامه ابراهیم رئیسی با بیان اینکه نظام اداری با حقوق مردم سرو کار دارد، اظهار کرد: سیستم اداری کشور ما جز با شفافیت و نقدپذیری درست نمی‌شود. اگر مناقصه‌ها و مزایده‌ها شفاف شود و اطلاعات اداری در اختیار مردم و اصحاب رسانه قرار گیرد، بیشترین کمک را به شفاف‌سازی می‌کند. روحانی درخصوص اظهارات جهانگیری گفت: یکی از مسائل بسیار مهم مساله واگذار کردن امور غیرحاکمیتی به مردم است. ما باید در اداره کشور به مردم اعتماد کنیم و بخش خصوصی ما در این حوزه فعال شود و سرمایه اجتماعی بین مردم و دولت برقرار شود و دولت به مردم و مردم به دولت اعتماد داشته باشند. وی ادامه داد: متاسفانه برخی از رسانه‌ها باعث تضعیف این سرمایه اجتماعی در جامعه شده‌اند. یکی از کارهایی که برخی از این رسانه‌ها انجام می‌دهند ایجاد فاصله بین مردم و نظام است که باعث از بین بردن اعتماد و سرمایه اجتماعی نظام می‌شود.
مشکلات محیط زیست، سوال ششم
از میان 6 کاندیدای دور دوازدهم انتخابات ریاست‌جمهوری، محمدباقر قالیباف به قید قرعه ششمین کاندیدایی بود که پشت تریبون قرار گرفت تا به سوالی درباره مشکلات محیط زیست و راهکار حل آنها پاسخ دهد. قالیباف با اشاره به مشکل ریزگردها در کشور اظهار کرد: در روندی که تاکنون پیش رفته از سه یا چهار استان دچار ریزگرد اکنون به 20 استان رسیده‌ایم و بحث را این می‌دانند که موضوع به آن سوی مرزها برمی‌گردد، اما سهم اصلی بی‌توجهی مربوط به داخل است و تاکنون شاهد آن در اهواز بودیم که اکنون به جای ریزگرد به آن «ریزمرگ» گفته می‌شود که یکی از دلایل آن این است که درختکاری را رها کردیم و می‌بینیم که مشکلات اینچنینی پیش آمده است.
پاسخ به قالیباف
اسحاق جهانگیری در واکنش به صحبت‌های قالیباف گفت: آقای قالیباف چطور بعد از 12 سال نتوانسته است مساله تفکیک زباله‌های شهری را حل کند؟ ایشان فقط شهردار سازه است که می‌بینید در منطقه 22 تهران چقدر برج‌های عظیمی در دوره ایشان رشد کرده‌اند که نفس تهران را گرفته یا پل صدر که با پول آن بسیاری از مسائل زیست‌محیطی تهران می‌توانست از طریق تعویض ناوگان اتوبوس شهری تهران حل شود. وی با انتقاد از صحبت‌های قالیباف در این مناظره گفت: شما شهردار تهران هستید، نه بیشتر از آن که حتی در حوزه ارگان‌های زیرنظر شهرداری نیز موفق عمل نکرده‌اید اما یک‌جوری حرف می‌زنید که انگار مسوول کل عالمید. ما در دانشگاه‌های معتبر داخلی درس خوانده‌ایم. ما که در صنعتی‌شریف و علوم‌تحقیقات درس خوانده‌ایم، آیا ما مدیریت 60 سال پیش را داریم؟ آقای قالیباف با روحیه نظامی نمی‌شود کلانشهری مثل تهران را اداره کرد بلکه باید رویکرد علمی داشته باشیم. ابراهیم رئیسی در واکنش به سخنان قالیباف درباره مساله محیط‌زیست اظهار کرد: ما در مساله محیط‌زیست باید متوجه باشیم که هر جا که می‌خواهیم کارخانه بزنیم باید ابتدا ببینیم مشکلات محیط‌زیستی آن منطقه حل شده است یا نه. من از روزی که به آستان‌قدس رفتم دستور دادم که اجازه ندهیم هیچ‌کدام از درخت‌های مناطق جنگلی خراسان قطع شود. حسن روحانی نیز در رابطه با اظهارات مطرح شده اظهار کرد: خوشحالم که موضوع محیط‌زیست مطرح شد. آقای قالیباف گفت که هوا را نباید از مردم بگیریم، اما سوال این است که در تهران چه کسی هوا را از مردم گرفته است؟ شما که از چهار درصد و 96 درصد حرف می‌زنید، بگویید که چه کسی مجوز ساخت برج‌های بزرگ را به این چهار درصد داده است؟ وی تاکید کرد: البته من معتقد به این چهار درصد و 96 درصد نیستم، اما چه کسی اجازه ساخت برج 33 طبقه را به کسی که 8/ 3 میلیارد دلار پول مردم را خورده، داده است؟ مجوز برج‌های بیست طبقه در کوچه‌های 10متری را طبق کدام قانون می‌دهید؟ روحانی تصریح کرد: شما درخت‌های بیست و سی ساله را قطع می‌کنید و درخت یکساله به جای آن می‌کارید. من پرونده‌های شکایت متعددی در این رابطه دارم. این نامزد انتخاباتی خاطرنشان کرد: مهم‌ترین کار دولت در این رابطه مساله آبیاری در بخش کشاورزی بوده که 300هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی شامل آبیاری قطره‌ای شده‌اند. لازم است گفته شود که این اقدامات را چطور انجام دادیم و چطور انجام می‌دهیم.
جمع‌بندی
در ادامه قالیباف خطاب به روحانی گفت: اینکه می‌گویم شما دولت 4 درصدی هستید به همین دلیل است. امروز افتخار شهرداری تهران این است که از زباله برق تولید می‌کند. این دوستان شما بودند که زباله را از روی زمین جمع می‌کردند و نمی‌دانستند که مکانیزه شده است. شما امروز پول حمل‌ونقل را نه‌تنها به تهران بلکه به هیچ شهری نداده‌اید. ببینید زمان شما مترو کجا بود و امروز چقدر است. وی ادامه داد: محیط‌زیست برای ما مهم بوده است. ما در این دولت 20 هزار هکتار جنگل‌کاری کرده‌ایم و امروز به 39 هزار هکتار رسیده است. اگر بحث بلندمرتبه‌سازی را مطرح می‌کنید که باز به همان قانون 4 درصدی بازمی‌گردد. وزارت راه شما قانون تصویب می‌کند و مردم از ما طلب می‌کنند. ما فقط قانون را اجرا می‌کنیم. امروز دشت تهران با جمعیت زیادی روبه‌رو است که آن هم به‌خاطر مهاجرت و مشکلات اقتصادی است. قالیباف گفت: شما گفتید 100 روزه تحول اقتصادی ایجاد می‌کنید. بعد گفتید کسانی که این حرف را زدند عقل ندارند. من می‌گویم اضافه بر آن صداقت هم ندارید. از شفافیت حرف می‌زنید، اما به هر پرونده‌ای که مهر محرمانه بزنید، دیگر مردم از آن خبر نخواهند داشت. از پتروشیمی صحبت کردید، آقای جهانگیری دوستان شما بدون آنکه به زیردستی‌هایشان محصولات را بدهند به خارج صادر می‌کنند. این 4 درصد همان دلالان زالوصفت هستند. فردی که الان در زندان است و الان از آن نام می‌برید را شما به‌عنوان فعال اقتصادی تقدیر کردید. چه کسی به او لوح تقدیر داد؟ وی افزود: کار دولت گذشته به من چه ربطی دارد که البته کارهای خوبی انجام داده است. مهم‌ترین کارش این بود که به روستاها سفر می‌کرد. شما سفرتان هم 4 درصدی است. به مرکز استانی سفر می‌کنید و در یکی دو جلسه حاضر می‌شوید و بازمی‌گردید. قالیباف خطاب به جهانگیری نیز گفت: شما آمده‌اید کمک حال روحانی باشید تا در اعداد و ارقام و آمارها یاری‌اش کنید. اشکالی ندارد، وقت مردم هم گرفته می‌شود. امروز همه می‌دانند که مشکلات از ضعف مدیریتی شما است. وی در پایان تصریح کرد: مردم عزیز یکی از کارهایی که در برنامه من وجود دارد این است که تمام اختیارات و تصدی‌گری را به استان‌ها بدهم و فقط بحث مدیریتی باقی بماند. به گزارش «ایسنا» پس از پایان صحبت‌های قالیباف وقت بخش اول مناظره به پایان رسید و با تصمیم‌گیری جمعی قرار بر آن شد که ادامه مناظره پس از نیم ساعت استراحت انجام گیرد.
نیم ساعت دوم
پیش از پایان بخش اول روحانی خطاب به مجری برنامه گفت: آیا در آیین‌نامه شما ذکر شده است که اگر کسی به کسی تهمت زد و دروغ گفت وقت دفاع را به شخص مقابل بدهید؟ چراکه چند مورد دروغ گفته شد اگر فرصت هست من می‌توانم به آنها جواب بدهم. هاشمی‌طبا در پاسخ به سوال برنامه برای نخبگان خارج از کشور گفت: فضای جامعه موجب می‌شود که افراد گرایش به بازگشت و سرمایه‌گذاری و استفاده از امکانات کشور را انجام دهند و با شناسایی این افراد و ایجاد تسهیلات مقرراتی و سرگردان نکردنشان و اینکه اجازه کار و سرمایه‌گذاری داده شود، موجب می‌شود که بسیاری از این دوستان برگردند. او افزود: اطلاع دقیق دارم که در یکی از ایالات آمریکا بسیاری از کارشناسان نفتی ما هستند و مایل هستند که برگردند و در کشور خدمت کنند؛ اما ضوابط پیچیده و مشکلاتی که در ارائه خدمات به آنها وجود دارد، باعث تردید می‌شود. همچنین رئیسی در فرصت جمع‌بندی خود گفت: اینجا صحبت از اصولگرا و اصلاح‌طلب نکنید. اولین وظیفه رئیس‌جمهور عبارت از اجرای قانون است، بنابراین به‌نظرم ایجاد اشتغال یک وظیفه قانونی است و برنامه داریم یک میلیون شغل ایجاد شود. این اقدامی که گفتید [یارانه مستمری‌بگیران]کمیته امداد چند برابر شده کار بسیار خوبی بود.
تحلیل ساختار مناظره اول نامزدها
اولین مناظره قرار بود با محوریت مسائل اقتصادی برگزار شود، اما اوایل ظهر دیروز گزارش شد موضوع به مسائل اجتماعی اختصاص دارد. مرتضی حیدری مجری برنامه برخلاف دور قبل تمامی امور را به تنهایی انجام داد. ابتدای مناظره دیروز به ابراز نظر غیر‌مستقیم نامزدهای انتخاباتی اختصاص داشت؛ جایی که سه نامزد نزدیک به اصلاح‌طلبان و اعتدالیون در مقابل سه نامزد اصولگرا به بیان غیر‌مستقیم انتقاد‌ها اشاره کردند. در اردوگاه اصلاح‌طلبان و اعتدالیون، روحانی و جهانگیری به‌طور کامل با هماهنگی یکدیگر عمل می‌کردند؛ اما سیدمصطفی هاشمی‌طبا که قبلا گفته می‌شد تمایلات اصلاح‌طلبانه دارد در طول مناظره تلاش کردبه بیان دیدگاه‌های شخصی خود بپردازد و به نفع یا علیه کسی وارد بحث نشود. در اردوگاه اصولگرایان اما کاندیداها به‌طور کامل هماهنگ بودند و برخلاف دور قبل از به چالش کشیدن یکدیگر پرهیز کردند. فقط در یک جا، ابراهیم رئیسی، جمله‌ای بیان کرد که برخی انتقاد از قالیباف قلمداد کردند، آنجا که گفت: در آستان قدس رضوی جلوی قطع درختان را گرفته‌است، موضوعی که شاید طعنه‌ای به ماجرای قطع درختان در تهران بود.
فاز دوم مناظره دیروز اما عرصه رویارویی مستقیم و بی‌پرده قالیباف با روحانی و جهانگیری بود؛ موضوعی که به‌نظر می‌رسید شخص قالیباف چندان بی‌تمایل به آن نبود و عامدانه با مخاطب قرار دادن رئیس‌جمهور و معاون اولش تلاش می‌کرد تا آنان را به چالش بکشد. همین اتفاق البته باعث شد تا روحانی و به‌خصوص جهانگیری، پاسخ‌ها و واکنش‌های صریح و بی‌پرده‌ای را خطاب به شهردار تهران مطرح کنند. در این میان اما دیگر نامزد اصلی اصولگرایان، یعنی ابراهیم رئیسی تلاش می‌کرد تا خود را از مواجهه مستقیم با دیگر نامزدها دور نگه دارد و پاسخ‌های خود را بدون حاشیه و با پرسش‌های توصیفی مطرح کند. اگرچه در این میان برخی تحلیلگران بر این باور بودند که تاکتیک قالیباف حذف و به حاشیه راندن رئیسی و مطرح کردن خود به عنوان نامزد اصلی اصولگرایان بود اما این تاکتیک رئیسی به لحاظ زمانی کاملا به نفع او شد. در مرحله جمع‌بندی و در حالی که نامزدهای دیگر از جمله روحانی و جهانگیری فرصت پاسخگویی نداشتند، رئیسی به نقد دولت پرداخت و خود را نیز فراتر از دو جریان اصولگرا و اصلاح‌طلب نشان داد. کلیدواژه اصلی قالیباف در این مناظره تقسیم‌بندی جامعه به 96 و 4 درصد بود که به‌نظر می‌رسد برگرفته از جنبش وال‌استریت یا همان جنبش 99 درصدی‌ها در برابر یک درصد جامعه آمریکا باشد.
کلیدواژه رئیسی نیز ساخت مسکن و ایجاد سالی یک میلیون شغل بود که پیش‌بینی می‌شود با هدف کسب رای گروه‌های کم برخوردار و مردد است. رئیسی همچنین در راستای مواجهه غیر‌مستقیم با نامزدهای دیگر همچنان به طرح انتقاد‌های غیر مستقیم می‌پرداخت؛ گواه این مدعا هم پاسخ او درباره نظام اداری و دولت الکترونیک بود؛ آنجا که بدون انتقاد از دولت، گفت دولت الکترونیک تنها 15 درصد پیشرفت داشته‌است. اما در سوی مقابل روحانی و جهانگیری سعی می‌کردند طبقه جوان و متوسط را مخاطب قرار دهند و رای آنان را به سوی اردوگاه خود سرازیر کنند، مساله‌ای که در فضای مجازی (که بیشتر از طرف جوانان کاربرد دارد) بسیار برجسته بود و توفانی در این شبکه‌ها به راه انداخته بود. از محتوای فضای مجازی هم اینطور برمی‌آمد که رئیس‌جمهور و معاون اولش در این راه موفق عمل کرده‌اند.
نکته دیگر مناظره دیروز این بود که نامزدهای انتخاباتی تقریبا به پرسش‌های مجری بی‌‌اعتنا بودند و تلاش‌می‌کردند تا در نوبت پاسخ‌دهی یا حرف خودشان را بزنند یا اینکه پاسخ رقبا را بدهند و چندان اعتنایی به سوالات نداشتند. اگرچه موضوع اصلی موضوع اجتماعی عنوان شده بود، اما نامزدها در پاسخ‌های خود عامدانه یا غیر‌عامدانه به سمت پاسخ‌های اقتصادی و گاهی سیاسی نیز پیش رفتند. در مناظره دیروز برخی سوالات با موضوع اصلی (اجتماعی) غیر‌مرتبط بود و همین مساله شروع برنامه را کسل کننده کرد ولی خیلی زود داغ و چالشی شد تا روند مناظره برخلاف مناظره‌های اول و دوم سال 92 که کم‌تحرک بود در همان دور اول هیجانی شود.
واکنش‌ها به مناظره اول
واکنش توئیتری معصومه ابتکار: آقاي قاليباف از وضع هواي شهرهاي ديگر پرسيد. با اجراي برنامه دولت در سال۹۵ شهروندان اصفهانی۵۰ درصد بیشتر از سال ۹۲، نفس راحت کشیدند. عباس عبدی، فعال سیاسی: قالیباف در این مناظره سعی کرد رئیسی را حذف کند و خود را رقیب اصلی معرفی کند، ولی نکته مهم این بود که جهانگیری خود را طرف قالیباف کرد و اجازه نداد قالیباف دوگانه موردنظر را شکل دهد، به‌علاوه سخنان اصولی هاشمی‌طبا نقشه دو نفر اصولگرا را برای جدلی کردن مناظره تا حدی خنثی کرد. عباس سلیمی نمین، مدیر سابق روزنامه تهران تایمز: آمارهای قالیباف تا حد زیادی محسوس و منطقی بود؛ درحالیکه جهانگیری و روحانی تهمت‌هایی زدند. مثل سیلی زدن به مادر دستفروش در شهرداری گیلان.
احمد توکلی: مواضعی که آقای جهانگیری در باب اصلاح‌طلبان بیان داشتند بیشتر یک نوع مظلوم‌نمایی بود و جز در دوره احمدی‌نژاد که او را اصولگرا نمی‌دانم همیشه دولت در اختیار اصلاح‌طلبان بود که البته نام‌های متفاوتی مثل چپ، دوم خردادی و اصلاح‌طلب داشتند. بعد از فتنه 88 محدودیت‌هایی رخ داد. طبعا نباید انتظار داشت در چنین شرایطی به عوامل فتنه جایزه داده شود. مرتضی الویری: به‌رغم ادعاهای قالیباف در مناظره، در چهار سال اخیر روزهای آلوده هوای تهران 5/ 2 برابر شده است. اینکه مردم تهران ۱۵۰ روز در سال هوای سالم برای تنفس ندارند، نشانگر دروغ بودن ادعاهای قالیباف در زمینه محیط زیست شهری است. قالیباف باید در زمینه مرگ شهروندان تهرانی بر اثر آلودگی هوا پاسخگو باشد.
حاشیه‌های مناظره
*مجری‌گری مناظره‌های انتخابات 96 را مرتضی حیدری بر عهده دارد. او 4 سال پیش هم مجری مناظره‌های انتخاباتی بود. از سوی دیگر این بار مجری برنامه کارگردان اصلی مناظرات است و دستیار ندارد.
* پس از آغاز مناظره‌های انتخاباتی 6 کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری بعد از 90 دقیقه می‌توانند 15 دقیقه با مشاوران خود جلسه برگزار کنند.
* مناظره‌ها از 210 دقیقه به 180 دقیقه کاهش پیدا کرده است.
* هر نامزد 4 دقیقه وقت داشت تا به بیان نظرات خود در مورد سوال مجری بپردازد و پنج کاندیدای دیگر به مدت 2 دقیقه به تحلیل نظرات نامزد مورد سوال بپردازند.
* رئیسی به همراه الیاس نادران، حسن روحانی به همراه حسام‌الدین آشنا، قالیباف به همراه حسین قربان‌زاده و میرسلیم به همراه جولایی در این مناظره حاضر شدند.
*مصطفی هاشمی‌طبا با اتومبیل شخصی‌اش (ال 90 ) به صداوسیما رفت. محمدباقر قالیباف هم با خودروی سمند سفید رنگ در محل مناظره حاضر شد.
* مجری برنامه تاکید کرد که گوشی‌هایی که در گوش نامزدها قرار دارد برای ارتباط با بیرون نیست.
* به باور بسیاری مناظره روز گذشته تا یک ساعت اول جذابیت چندانی نداشت و خسته‌کننده بود؛ اما این روند در میانه مناظره تغییر کرد.
* در میانه مناظره میان قالیباف و روحانی جدالی درباره ازدواج جوانان رخ داد؛ روحانی گفت که آمار قالیباف درباره وعده دولت به ایجاد اشتغال 4 میلیونی دروغ بوده و هيچ‌وقت در هيچ دوره‌اي به مردم قول چهار ميليون شغل را ندادم. روحانی در پاسخ به این حرف قالیباف که خطاب به او گفته بود «تحمل داشته باشيد» گفت: اگر به آقای قالیباف گفتم که ادامه ندهند برای اینکه گناهشان زیاد نشود؛ چون دروغ بود وگرنه ایشان ادامه بدهند.
*جهانگیری با دفاع از دولت مناظره خود را آغاز کرد.
* جهانگیری خطالب به قالیباف: شما تحمل داشته باشید که یکی بیاید رقیب شما شود! ما نمی‌توانیم به سفارت حمله کنیم،آقای قالیباف! ما نمی‌توانیم زندگی مردم را به‌خاطر خودمان خراب کنیم. آنها در ستاد کدام کاندیدا الان فعالیت می‌کنند؟ کدام کاندیدا از آنها حمایت می‌کند؟
*هر چند سوال‌ها با محوریت مسائل اجتماعی مطرح شده بود؛ اما پاسخ‌ها اقتصادی بود.
* مجادله قالیباف و جهانگیری در ادامه مناظره نیز ادامه یافت؛ قالیباف خطاب به جهانگیری گفت: کاش خودتان اخلاق را رعایت می‌کردید؛ از پدیده‌های عجیب است که به‌عنوان معاون اول رئیس‌جمهوری نامزد انتخابات شده‌اید، مردم باید قضاوت کنند و صداقت شما را در چند روز آینده بفهمند. تعجب می‌کنم از شما که یک مدیر اجرایی هستید، اما دستاویز مقاصد سیاسی دیگران می‌شوید.
* جهانگیری در پاسخ به قالیباف: جالب است برخی با ژست جدید آمده‌اند به صحنه. اینکه آقای قالیباف می‌پرسند چرا کاندیدا شدی باید بگویم شما از کجا چنین حقی برای خود قائلید که چنین سوالی را از من می‌کنید؟ من از شما مسوولیتم بیشتر بوده است. شما اصلاح‌طلبان را از همه حقوق محروم کرده‌اید و حالا می‌گویید یک کاندیدا هم نداشته باشند که حرف این جریان را بزند. من به‌عنوان نماینده اصلاح‌طلبان آمده‌ام که مشکلات را بگویم و بگویم بعضی با کشور چه کردند. این جریان سیاسی با امثال آقای هاشمی‌رفسنجانی و ناطق نوری چه کردند. دولت قبلی با کشور چه کرد؟ در امور اجتماعی با برخوردهای گازانبری و قضایی مشکل حل نمی‌شود و با کتک زدن دستفروشان در خیابان و تشکیل گروه ضربت مشکل حل نمی‌شود. برخوردها باید علمی باشد.
* روحانی در پاسخ به قالیباف: آقای قالیباف گفت هوا را نباید از مردم بگیریم، در تهران چه کسی هوا را از مردم گرفته است؟ ایشان می‌خواهد و اصرار دارد جامعه فقیر و غنی درست کند، شما مجوز برج‌ها را به چهار درصد می‌دهید یا به فقرا؟ شما مجوز برج 33 طبقه را به همان فردی دادید که میلیاردها دلار پول مردم ایران را خورد. شما در کوچه‌های 10 متری و 12 متری مجوز برج می‌دهید، این بر چه اساسی است. تمام درخت‌های قدیمی تهران خشک شده‌اند، شما جای آن درخت یک ساله می‌کارید.
* قالیباف گفت که «از اینجا ناراحت هستیم که کسی که خانواده شهید و مدیر است» که پیش از اتمام جمله‌اش جهانگیری اظهار کرد: من به جای خودش اگر لازم شد می‌گویم که من چقدر ارزشی هستم و دیگرانی که ادعای ارزشی بودن می‌کنند چه کرده‌اند.
* جهانگیری خطاب به قالیباف گفت: آقای قالیباف چطور بعد از 12 سال نتوانسته است مساله تفکیک زباله‌های شهری را حل کند. ایشان فقط شهردار سازه است که می‌بینید در منطقه 22 تهران چقدر برج‌های عظیمی در دوره ایشان رشد کرده است که نفس تهران را گرفته یا پل صدر که با پول آن بسیاری از مسائل زیست‌محیطی تهران می‌توانست از طریق تعویض ناوگان اتوبوس شهری تهران حل شود. او با انتقاد از صحبت‌های قالیباف در این مناظره گفت: شما شهردار تهران هستید نه بیشتر از آنکه حتی در حوزه ارگان‌های زیرنظر شهرداری نیز موفق عمل نکرده‌اید، اما یک‌جوری حرف می‌زنید که انگار مسوول کل عالمید. ما در دانشگاه‌های معتبر داخلی درس خوانده‌ایم. ما که در صنعتی شریف و علوم تحقیقات درس خوانده‌ایم، آیا ما مدیریت 60 سال پیش را داریم؟ آقای قالیباف با روحیه نظامی نمی‌شود کلانشهری مثل تهران را اداره کرد، بلکه باید رویکرد علمی داشته باشیم.
* قالیباف در پاسخ به خطر پیرشدن جمعیت درباره روحانی سخن گفت. قالیباف گفت: «این پدیده‌ای که با آن روبه‌رو هستیم و به دوربین نگاه می‌کنیم و حرف دیگری می‌زنیم گفتند از سایت‌های بی‌نام و نشان است و این سایت جناب رئیس‌جمهور است من خواستم که صوت و تصویر را پخش کنم که به من اجازه ندادند، مردم خودشان می‌خوانند. حتما تهمت زدن کار خوبی نیست.»
* روحانی در فرصت جمع‌بندی به ادعای قالیباف این‌گونه پاسخ داد: «می‌خواستم جمع‌بندی داشته باشم، اما چون سه نسبت نادرست داده شد، می‌گویم: درباره ایجاد شغل هم گفتم که اگر ده میلیون گردشگر در سال وارد کشور شود، می‌توانیم چهار میلیون شغل ایجاد کنیم.»
* سایت خبری انتخاب نوشت: سروصدا و عصبانيت شديد قاليباف و همراهانش پس از مناظره در خارج از استوديو به گوش رسید که می‌گفتند حق نداشتيد اجازه دهيد روحاني حرف بزند! بايد به ما وقت مجدد دهيد.