هرچند کابینه دوازدهم پس از گذشت هفتاد روز کامل شده است اما رای نمایندگان به رضا اردکانیان وزیر پیشنهادی «نیرو» و منصور غلامی وزیر پیشنهادی «علوم، تحقیقات و فناوری» با آنچه پیش از این پیش‌بینی می‌شد منطبق بود؛ رای اعتماد ۸/ ۸۱ درصد نمایندگان حاضر در جلسه دیروز پارلمان به رضا اردکانیان و نیز رای موافق ۲/ ۶۵ درصدی منصور غلامی! با وجود آنکه میزان آرای اعتماد به غلامی با وجود اعتراض‌های دانشجویی که دامنه آن در مجلس به برخی نمایندگان اصلاح‌طلب عضو فراکسیون امید نیز رسید، اندکی بیش از تصورات بود اما این آرا دو نکته را نمایان کرده است؛ نخست «تلاش دولتی‌ها برای افزایش تعاملات» و دیگری، «توفیق لابی‌های فراکسیونی».
تعاملات موفق
در تشریح آنچه در نکته نخست مطرح کرده‌ایم، حتی می‌توان اظهارات روز گذشته حسن روحانی مبنی بر «تلاش برای تعامل» را شاهدی بر این مدعا دانست. فارغ از رای اعتماد ۲۲۵ نماینده مجلس به رضا اردکانیان در مقابل ۳۸ رای مخالف و ۱۳ رای ممتنع، که از ابتدای معرفی به پارلمان مخالفان جدی نداشت، رای اعتماد ۱۸۰ نماینده به وزارت غلامی در مقابل ۸۲ رای مخالف و ۱۴ رای ممتنع، نشان داد حسن روحانی و تلاش‌های پارلمانی او با وجود اعتراض‌های جدی دانشجویی به این گزینه، به نتیجه رسیده است. هرچند معرفی منصور غلامی که پیش از این ریاست دانشگاه بوعلی همدان را برعهده داشت، به‌دلیل آنچه از سوی دانشجویان به‌عنوان عملکرد نامطلوب او معرفی شد، با اعتراضاتی از سوی دانشجویان، برخی استادان و نیز نمایندگان مجلس روبه‌رو شده بود و او را برای کسب رای اعتماد به تعامل جدی با نمایندگان نیازمند کرده بود، اما حسن روحانی پیش از این مرحله نیز نشان داد که با برخی نهادها بر سر معرفی وزیر علوم تعاملات گسترده داشته است. روحانی به اذعان نمایندگان مجلس، در نهایت توانست بیست و یکمین گزینه خود برای وزارت علوم را به مجلسی‌ها معرفی کند. این خود موید تعامل حسن روحانی با برخی نهادهایی است که نارضایتی خود را از ۲۰ گزینه پیشین روحانی اعلام کرده بودند؛ گزینه‌هایی که هرگز از سوی روحانی برای تصدی وزارت علوم دولت دوازدهم به پارلمان معرفی نشدند. گواه این موضوع، اظهارات علی مطهری، نایب‌رئیس دوم مجلس است که هفته گذشته در گفت‌و‌گو با «ایسنا» علت طولانی شدن معرفی وزیر علوم به مجلس را، تلاش روحانی برای جلب رضایت همه نهادها و دفتر مقام معظم رهبری اعلام کرده بود.
حسن روحانی خود دیروز در دفاع از منصور غلامی هم به این موضوع اشاره کرد؛ او با تاکید بر اینکه دانشگاه و وزیر علوم از حساسیت ویژه‌ای برخوردار است، با اشاره به طولانی شدن روند معرفی وزیر علوم دولت دوازدهم تاکید کرد: «صبر و حوصله کردیم، تعامل کردیم اما معامله نکردیم.» با این همه به‌نظر می‌رسد رئیس‌جمهوری که با طمانینه و در زمانی طولانی در نهایت توانست گزینه موردنظر خود برای وزارت علوم را به مجلس معرفی کند، تلاش کرد فردی را برای تصدی این جایگاه پیشنهاد دهد که علاوه‌بر داشتن بیشترین تناسب با رویکردهای دولت، دارای وجهه‌ای علمی باشد و اجماع را نیز به دست آورد؛ موضوعی که با وجود اعتراضات و حساسیت‌ها در نهایت توانست به نتیجه موردنظر روحانی یعنی کسب رای اعتماد از پارلمان منجر شود. رئیس‌جمهوری دیروز به نمایندگان اطمینان داد که «از معیارهای انتخاب وزیر علوم» کوتاه نیامده و «پای همه اصول خود» ایستاده است. البته روحانی در دفاعیات دیروز خود، به برخی اعتراضات دانشجویی روزهای اخیر نیز اشاره کرد. او تاکید کرد که «بر سر دانشگاه، آزادی دانشگاه، فضای دانشگاه و امنیت دانشجویان و آینده آنان و خطی که در دولت اعلام کردم، معامله نکرده و نخواهم کرد و تا روز آخر این مسیر را ادامه می‌دهم.»
توفیق لابی‌های فراکسیونی
از سوی دیگر، آرای دیروز نمایندگان به دو وزیر پیشنهادی بار دیگر بر توفیق عملکرد‌های فراکسیونی صحه گذاشت. این بار دو فراکسیون نمایندگان ولایی (اصولگرایان) و مستقلین توانستند در ایجاد اجماع برای رای اعتماد به منصور غلامی وزیر علوم موفق شوند. در این میان فراکسیون اصلاح‌طلبان یعنی فراکسیون امید با ناکامی در ایجاد اجماع در میان اعضای خود درباره منصور غلامی، نتوانست به نتیجه‌ای جمعی دست یابد؛ موضوعی که سبب شد بخشی از امیدی‌ها در جمع موافقان غلامی جای گیرند و برخی دیگر از اعضای این فراکسیون، به‌عنوان مخالف وزیر علوم پشت تریبون بروند و به او رای موافق ندهند. بسیاری از اعضای این فراکسیون به استناد اعتراضات دانشجویان به عملکرد غلامی به او رای مخالف دادند و این در حالی است که در این فراکسیون نه مخالفان و نه موافقان غلامی، هیچ کدام نتوانستند دیگری را اقناع و در رای موافق یا مخالف به وزیر پیشنهادی علوم به اجماع دست یابند. این موضوع شاید نشانه‌ای از کاهش همگرایی‌های فراکسیونی اصلاح‌طلبان باشد.
شروط روحانی برای غلامی و اردکانیان
حسن روحانی رئیس‌جمهوری که روز گذشته برای دفاع از دو وزیر باقی مانده از کابینه دوازدهم، به مجلس رفت و در سخنانی ضمن دفاع از کارنامه منصورغلامی و رضا اردکانیان ازشروط خود با وزرای پیشنهادی‌اش سخن گفت. به گفته روحانی، محیطی متعلق به همه دانشجویان از احزاب، جناح‌ها و تفکرهای مختلف و محیطی امن در دانشگاه برای دانشجویان و لزوم یادگیری علم و مهارت دردانشگاه‌ها فارغ از مدرک‌گرایی از شروط انتخاب وزیر علوم بود. او همچنین با اشاره به انتخاب اردکانیان برای وزارت نیرو گفت: وزارت نیرو، وزارت تدبیر است و باید برای اقلیم و حیات ایران در بلندمدت فکر کند. آمار و ارقام و اطلاعات ما در این حوزه باید کاملا به روز باشد. با اضافه شدن جمعیت، نیاز بیشتر به مواد غذایی، بحث امنیت غذایی و توسعه شهرها، توسعه صنعت، توسعه گردشگری که همه اینها با موضوع آب ارتباط دارد که چگونه باید تامین کنیم و به نظرم این کار شدنی است.
برای آینده دانشجویان معامله نکردم
رئیس‌جمهور در ابتدای سخنانش، با تاکید بر اینکه «وعده‌ام به ملت را تا روز آخر مسوولیت ادامه خواهم داد»، خطاب به ملت ایران به‌ویژه دانشجویان و استادان دانشگاه‌ها اظهار کرد: دولت راه و مسیر خود را در زمینه احترام به علم و دانشگاه و غیرامنیتی بودن محیط دانشگاه، احترام به دانشجویان و آزادی‌اندیشه و بیان در دانشگاه ادامه داده و ذره‌ای کوتاه نخواهد آمد. او همچنین با تاکید بر اینکه برای معرفی وزرا تعامل کردیم، اما معامله نکردیم، گفت: من برای آینده دانشجویان معامله نکرده و نخواهم کرد.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست‌جمهوری، رئیس‌جمهور با اشاره به اندکی تاخیر در تعیین تکلیف وزارتخانه‌های علوم و نیرو گفت: شاید این تاخیر خواصی هم داشت؛ چراکه نشان داد جامعه ما و به‌ویژه دانشگاهیان عزیزمان، نسبت به آینده سرنوشت دانشگاه، علم، دانشجویان، محیط دانشگاه، آینده علم و پژوهش در کشور تاچه حد حساسیت دارند. روحانی در ادامه تصریح کرد: رئیس‌جمهور و دولت دوازدهم همچنان به هر آنچه در انتخابات ۹۲ و ۹۶، درباره محیط دانشگاه‌ها، امن بودن دانشگاه و نه امنیتی بودن دانشگاه‌ها، فضای آزاد و امنیت لازم برای دانشجو و استاد مطرح شد، وفادار خواهد بود.
روحانی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به انتخاب منصور غلامی برای وزارت علوم گفت: همه معیارهایی که برای انتخاب وزیر علوم بوده من از آن معیارها کوتاه نیامدم. ممکن است انتخاب‌ها طولانی شده، زمان طولانی شده برای ایجاد هماهنگی نیاز به این فرصت ۶۰، ۷۰ روزه بوده اما در عین حال پای همه اصولم ایستاده‌ام. رئیس‌جمهور تصریح کرد: با آقای دکتر غلامی که استادی با تجربه، دارای مدارج بالای علمی و پژوهشی و از استادان بنام و برجسته است و کار مدیریت لازم را در ستاد دانشگاه انجام داده است، صحبت کردم و همه شرایطم را با او در میان گذاشتم کما اینکه با افراد دیگری هم برای وزارت علوم، صحبت شد و نشد که به مجلس معرفی شوند و با آنها هم همه این شرایط را مطرح کرده بودم.
روحانی افزود: اولین شرط من با ایشان این بود که محیط دانشگاه متعلق به همه دانشجویان، احزاب، جناح‌ها و تفکرات مختلف است. هیچ کس در دانشگاه، هیچ انجمن، جمع و جناحی در داخل دانشگاه نباید احساس کند بی پشتوانه است و هیچ جمعی نباید احساس کند که برای دیگران امنیت وجود دارد و برای او نیست؛ هیچ جمعی در دانشگاه نباید احساس کند که نظر وزارتخانه نسبت به جناح‌های مختلف، متفاوت است. رئیس‌جمهوری خاطرنشان کرد: یکی از نکاتی که از آقای غلامی خواستم که در دانشگاه‌ها مد نظر قرار دهد اینکه دانشجوی ما باید صاحب علم و مهارت باشد. اینکه ما بگوییم دانشجویی فارغ‌التحصیل شده است و کاغذی هم به نام مدرک دانشگاهی در دست گرفته است این نمی‌تواند برای ما افتخار چندانی باشد. آن روزی که دانشجوی ما مدرک کارشناسی یا مراتب بالاتر را در دست دارد و یک مهارت را در صحنه جامعه ما به خوبی یاد گرفته است، مراکز تولیدی ما او را جذب خواهند کرد. رئیس‌جمهوری گفت: من امروز به‌عنوان رئیس‌جمهوری به دانشجویان این قول را می‌دهم و هم به استادان این وعده را می‌دهم که شخصا روند دانشگاه را پایش خواهم کرد.
اهمیت آب
روحانی در ادامه سخنانش با اشاره به معرفی اردکانیان به‌عنوان وزیر نیرو به اهمیت بحث آب پرداخت و گفت: امروز به آن اندازه آب در اختیار نداریم که پشت سدهایی که ساخته شده ذخیره بکنیم. در جاهایی که می‌شد سد احداث کرد این‌کار انجام شده، اما از این به بعد در این باب دست ما خیلی باز نیست. رئیس‌جمهور با اشاره به اینکه بیشترین آب کشور در زمینه کشاورزی مصرف می‌شود، گفت: آیا محصولاتی که نیاز به آب زیاد دارند همه‌اش باید در داخل کشور کشت و بهره‌برداری شود؟ آیا ما نباید از کشت فراسرزمینی استفاده کنیم که یکی از راه‌های صرفه‌جویی آب است؟ باید کشت محصولاتی را که نیاز به آب زیاد دارند به کشور دیگر ببریم که این کار نیز در دولت آغاز شده است. وی ادامه داد: مهارت، تخصص و دانش اردکانیان در مساله آب است ولی به معنای این نیست که از انرژی و برق غافلیم.
مشکل اول ما آب است
روحانی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به سابقه آشنایی خود با وزیر پیشنهادی نیرو گفت: آشنایی من با آقای دکتر اردکانیان در دورانی که در دبیرخانه بودم، است. دو مساله در دبیرخانه شورای امنیت ملی داشتیم، بیشتر در دهه هفتاد، یک موضوع، موضوع آب در غرب کشور بود که طرح‌هایی داشتیم برای آن و در دبیرخانه بررسی می‌کردیم و این طرح آماده و نهایی شد و تقریبا در اواخر دوره ریاست‌جمهوری مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی که مرحوم آقای هاشمی این طرح را به‌طور مداوم پیگیری می‌کرد. در دوران ریاست جناب آقای خاتمی نیز ایشان این را مرتب پیگیری می‌کرد به من می‌گفت این طرح چی شد. در دوره بعد هم با اینکه خیلی امیدوار نبود که کارها خوب پیش برود باز هم دنبال می‌کرد.
به من می‌گفت آن طرح چه شد به آن دلیل که من عضو شورای عالی امنیت ملی بودم که می‌گفت شما از آن طریق مساله را پیگیری کنید. خود آقای اردکانیان می‌داند که مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی برای آبادانی ایران مخصوصا برای آب، برای حفظ خاک، در بخش کشاورزی، صنعت، ساخته شدن ایران، واقعا شب و روزش همین بود. آقای هاشمی بعد از نماز صبحش، فکرش آبادانی کشور بود. فکر می‌کنم تا وقتی هم به خواب می‌رفت فکرش آبادانی کشور بود. کمتر کسی را در تاریخ ایران دیدم که برای آبادانی کشور این همه دلسوز باشد، فکر کند و طرح داشته باشد. رئیس‌جمهور با بیان اینکه می‌توانیم به‌عنوان هاب تولید و صادرات برق در منطقه باشیم، گفت: ایران می‌تواند صادرکننده برق به کشورهای منطقه باشد. کشورهای همسایه غربی از ما برق می‌خواهند کشورهای شرقی از ما برق می‌خواهند ما می‌توانیم حتی به کشورهای ثالث هم برق‌مان را منتقل کنیم.